کاردرمانی ذهنی بخشی از درمان های توانبخشی است و با هدف افزایش مهارت های ذهنی و بهبود مشکلات ذهنی افراد، بهبود اختلالات رفتاری ، خلقی و یادگیری انجام می گیرد. کاردرمانی ذهنی در بزرگسالان با مشکلاتی نظیر آلزایمر، آسیب ها مغزی و مشکلات روان انجام می گیرد و به بیمار کمک می نماید توانایی های درکی و حافظه خود را پس از آسیب بازیابد. این درمان در کودکان با در نظر گرفتن توانایی ها و وضعیت جسمی و ذهنی کودکانی که دچار اختلالات ذهنی و بیماری های خاص دیگرهستند انجام می گیرد و موجب تقویت درک، استدلال، دستور پذیری، حافظه و توجه و دیگر مهارت های ذهن در آن ها می شود. استفاده از کاردرمانی ذهنی برای کودکان نقش بسزایی در بهبود مهارتهای یادگیری و توانایی کودکان با نیازهای خاص برای ارتباط موثر در محیط و بهرمندی از تسهیلات آموزشی و اجتماعی همگانی دارد. در این مقاله شما را با چگونگی انجام کاردرمانی ذهنی و نیازهای ذهنی خاص کودکان در هر سن آشنا می کنیم.

کاردرمانی ذهنی کودکان چیست ؟

رشد کودکان مراحل مختلفی دارد در صورتی که کودکی که نتواند این مراحل را به خوبی بگذراند با اختلالاتی روبه رو می شود به طور مثال کودک در سه ماهگی فعالیت هایی مثل در دست گرفتن اشیاء ، لبخند زدن و.. را انجام می دهد و باید این کودک در یکسالگی بتواند فعالیت هایی مانند ورق زدن کتاب ، انجام بازی های نمایشی و... را انجام دهد اکنون اگر کودکی در یک سالگی نتواند فعالیت هایی را از سه ماهگی تا یک سالگی انجام نداد کودک در روند رشد خود دچار اختلالاتی شده است و در این صورت اگر درمان نشود در سنین بالاتر دچار اختلالات یادگیری می شود.

همچنین بخوانید :کار درمانی جسمی در کودکان 

مراحل رشد ذهنی و شناختی کودکان

مراحل رشد ذهنی و شناختی کودک به طور کلی در مراحل مختلفی تقسیم شده است که به تدریج به عوامل گوناگونی شکل می گیرد که این مراحل بدین صورت می باشد :

1.ازتولد تا 3 ماهگی

2.از3ماهگی تا6 ماهگی : کشف احساسات و تعامل بیشتر

3.از6ماهگی تا9ماهگی : درک دنیای اطراف

4.از9ماهگی تا 12 ماهگی : کشف عملی جهان اطراف

5.از 1 سالگی تا 2 سالگی : دوان شتاب در یادگیری

6.از2 تا 3 سالگی : استقلال و کنجکاوی بیشتر

7.از3تا4سالگی : آغاز تفکر منطقی

8.از4تا5سالگی : آماده سازی برای ورود به مدرسه

انجام کاردرمانی ذهنی برای چه کودکانی ضروری است ؟

کاردرمانی ذهنی مناسب کودکانی است که شرایط زیر را دارند :

1.کودکان مبتلا به اوتیسم ، سندروم آسپرگر و...

2.کودکانی که تومور مغزی و حتی انواع سرطان را دارند

3.کودکان مبتلا به فلج مغزی

4.کودکانی با اختلالات مادرزادی

5.کودکانی با ناتوانی در حال رشد

6.کودکانی در مواجه با ناتوانایی در یادگیری

 7.کودکانی با سندروم دان و سایر سندروم های ژنتیکی

8.کودکان مبتلا به بیماری های ارتوپدیک

9.کودکانی مبتلا با بیماری های عصبی عضلانی

10.کودکانی با اختلالات تغذیه ای و بلع

11.کودکان بیش فعال

12.کودکانی که با مشکلاتی مانند اختلال توجه ، اختلال تمرکز، اختلالات مخچه ای ، اختلالات حافظه ای ، ترس های شدید و حتی اختلال وسواس دارند.

13.کودکانی که مشکلات نوشتاری دارند

14.کودکانی که دچار اختلال در ارتباط با دیگران هستند

15.کودکانی با مشکلات اضطرابی و افسردگی

هدف از انجام کاردرمانی ذهنی کودک چیست ؟

انجام کاردرمانی ذهنی برای کودکان فوایدی دارد که به شرح زیر می باشد :

1.تقویت مهارت های بازی

2.درمان مشکلات درکی – بینایی

3.بهبود مشکلات حسی

4.بهبود تعادل

5.بهبود مهارت های ارتباطی

6.تقویت مهارت های ترسیمی و رشد نقاشی

کاردرمانی موثرترین راهکار در توانبخشی کودکان مبتلا به کم توانایی های ذهنی است این کودکان از طریق روانپزشکان و متخصصین اطفال به مراکز توانبخشی برای دریافت خدمات ارجاع داده می شوند.

عقب مانندگی ذهنی شایعترین نوع اختلال رشدی در کودکان می باشد که حدود 2 درصد از کودکان دچار این اختلال در روند رشدی خود می شوند این کودکان اغلب از طریق آزمون های هوش و رفتار انطباقی آموزش داده می شوند. زمینه های رشدی کودکان عقب مانده ذهنی تحت تاثیر شرایط اجتماعی، اقتصادی ، حوادث محیطی و... می باشد و این اختلالات در مهارت های انطباقی لازم برای زندگی به طور مستقل همچون برقراری ارتباط که این علائم تا قبل سن 18 سالگی و غالبا در ابتدای سالهای زندگی خود نشان داده می شود.

همچنین بخوانید : رفتار درمانی در کودکان 

دلایل عقب ماندگی ذهنی

عقب ماندگی ذهنی کودکان در هنگام روند رشدی خود به عوامل زیر بستگی دارد :

1.اختلالاتی در رشد جنین و حین تولد

2.ابتلا به عفونت ، وارد شدن ضربه و یا قرار گرفتن در معرض سموم در دوران کودکی

3.ناهنجاری های مادرزادی

4.اختلالات کروموزمی

5.اختلالات غددی

کاردرمانی ذهنی برای کودکان کم توان

کاردرمانی کودکان کم توان ذهنی به عنوان موثرترین راهکار توابخشی در این کودکان شناخته می شود که نقش مهمی در بهبود مهارت های ذهنی کودکان دارد رده سنی از تولد تا 6سالگی زمان اصلی رشد و توسعه ذهنی کودکان می باشد که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد زیرا هنگامی که اقدمات کاردرمانی در این سنین صورت بگیرد بهترین نتایج را خواهد داد.

آموزش یکی از نیازهای این کودکان است که توسط تیم متخصیص کاردرمانی انجام می شود که آموزش متناسب با سن کودک کم توانی ذهنی ارائه می شود این تمرینات کاردرمانی همچنین به افزایش هوش و رشد ذهن کودک کمک می کند.

موثرترین بازی ها و تمرینات کاردرمانی برای کودکان کم ذهن

این بازی ها و تمرینات با رنگ های مختلف و شکل های مختلفی انجام می شوند که نقش موثری در درک فضای کودک کم ذهن و همچنین افزایش خلاقیت او دارد که به مواردی از این بازی ها و تمرینات اشاره می شود:

1.بازی های لگویی

2.بازی با توپ وسبد

3.قایم موشک

4.نقاشی کردن

5.بازی های گروهی

سخن پایانی

کاردرمانی ذهنی شاخه ای از کاردرمانی است که به ایجاد و تقویت مهارت های ذهنی و درمان مشکلات ذهنی و درکی و شناختی کودکانی که دچار اختلال شده اند کمک کنند.